ارتودنسی ثابت

دندان های نامرتب از زمان های گذشته به عنوان مشکل بزرگی برای برخی از افراد مطرح بوده و تلاش ها برای رفع این مشکل به سال های خیلی دور باز می گردد. ارتودنسی علمی است که به ردیف کردن دندان های نامرتب می پردازد و همین طور درمان روابط فکی نامناسب و در نهایت منجر به جفت شدن صحیح دندان ها در یکدیگر، قرارگیری دندان ها در موقعیت مناسب، خطر پوسیدگی های دندانی و بیماری های لثه ای را در آینده کاهش می دهد و علاوه بر این مشکلات مفصلی ناشی از موقعیت غلط دندان ها را برطرف می کند و از سایش های دندانی و از آسیب های دندانی که ناشی از موقعیت غلط دندان ها می باشد را جلوگیری می کند.

تعریف ارتودنسی ثابت

ارتودنسی ثابت اصطلاحا به نوعی از ارتودنسی گفته می شود که اجزای آن بر روی دندان های بیمار چسبیده و ثابت است و امکان خارج کردن دستگاه توسط بیمار وجود ندارد. این نوع از ارتودنسی معمولا برای ردیف کردن دندان ها بکار می رود. هرچند در بعضی از موارد برای اصلاح روابط فکی غلط در دوره رشد هم استفاده می شود. به علت پیچیدگی های درمانی که ارتودنسی ثابت دارد و طولانی بودن دوره درمان ارتودنسی ثابت این نوع از ارتودنسی در دوره دندانپزشکی عمومی آموزش داده نمی شود و فقط آموزش ارتودنسی ثابت در دوره تخصصی ارتودنسی صورت می گیرد بنابراین اگر برای بیماری مهم باشد که  پزشک معالج متخصص ارتودنسی باشد می تواند با مراجعه به سایت نظام پزشکی در بخش متخصص ارتودنسی از تخصص درمانگر مطمئن شود به علاوه باید توجه داشت که کلمه متخصص در مهر نظام پزشکی و تابلو مطب باید وجود داشته باشد.

ارتودنسی ثابت عموما شامل سه جزء اصلی می باشد:

• نگین هایی که برروی دندان ها چسبیده می شود که تحت عنوان براکت نام برده می شود که تا انتهای دوره درمان بر روی دندان ها باقی خواهد ماند و تعویض نمی شود.
• سیم هایی که داخل براکت ها قرار می گیرند و باعث حرکت دندان ها می شوند این سیم ها ممکن است هر جلسه تعویض شوند یا اینکه یک سیم چندین جلسه باقی بمانند
• کش هایی که روی براکت ها قرار می گیرند و می تواند رنگ های مختلفی داشته باشد و این کش ها هر جلسه تعویض می شوند

مزیت های ارتودنسی ثابت

• مزیت ارتودنسی ثابت نسبت به ارتودنسی متحرک اولا دستگاه روی دندان ها چسبیده و ارتودنتیستت متکی به همکاری بیماری برای استفاده از دستگاه نیست و خطر گم شدن دستگاه نیز توسط بیمار وجود ندارد.
• حرکت های دندانی به وسیله ارتودنسی ثابت به طور موثرتری انجام می شود . ارتودنسی ثابت این توانایی را دارد که حرکت های دندانی را در سه جهت فضا به خوبی و با کنترل کامل انجام دهد بنابراین مرتب کردن همه دندان ها به شکل اصولی و جامع و معمولا مستلزم استفاده از ارتودنسی ثابت است.
• برخلاف ارتودنسی متحرک، ارتودنسی ثابت معمولا مداخله کمتری در تکلم دارد و باعث اشکال در تلکم یا افزایش بزاق دهان نمی شود.

طول درمان ارتودنسی ثابت

طول درمان به وسیله ارتودنسی ثابت حدودا 1 و نیم تا 2 سال است ولی بر حسب نوع ناهنجاری شدت مشکل و همین طور سن بیمار و میزان همکاری بیمار در رعایت مراجعه های منظم و مراقبت از دستگاه این دوره می تواند طولانی تر هم باشد

بیمار در دوره درمان ارتودنسی ثابت ممکن است بر حسب شرایط بیمار دندان هم کشیده شود. تصمیم گیری در مورد کشیدن یا نکشیدن دندان در دوره ارتودنسی وابسته به چند فاکتور می باشد:

• شدت بی نظمی دندان
• میزان بیرون زدگی دندان
• میزان هم پوشانی دندان ها

فاکتوری که در نظر گرفته می شود روابط بافت نرم صورت بیمار می باشد که منجر به تصمیم گیری پزشک برای کشیدن یا نکشیدن دندان می شود.

دندانی که معمولا کشیده می شود آسیاهای کوچک هستند ولی به ندرت بر حسب شرایط ممکن است دندان های دیگری از بیمار کشیده شود. یکی از نگرانی هایی که بیماران دارند این است که فضار دندان کشیده شده باز نماند. باید توجه داشت که در خاتمه درمان فضای ناشی از کشیدن دندان به طور کامل بسته خواهد شد و جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد

صنایع های میانی فک بالا و دندان های نیش حتی اگر نهفته باشند یا بیرون زدگی داشته باشند به هیچ وجه کشیده نمی شوند و با نیروی ارتودنسیمسعی می شود این دندان ها به قوس بیایند مگر اینکه شرایط ویژه ای وجود داشته باشد که به هیچ وجه به قوس آوردن آنها وجود نداشته باشد

آیا کشیدن دندان عقل می تواند فضایی برای رفع بی نظمی سایر دندان ها ایجاد می کند؟

کشیدن دندان عقل به فضایی برای مرتب کردن دندان ها ایجاد نمی کند مگر در شرایط ویژه ای که علاوه بر کشیدن دندان عقل از پیچ های داخل فکی استفاده شود که این کار هم در تامین فضا بری رفع بی نظمی عمومیت ندارد و در شرایط خاصی انجام می شود. سرعت حرکت دندان ها در ارتودنسی معمولا حدود 1 میلی متر در ماه است. در اوایل شروع درمان ارتودنسی در ماه های اولیه بیماران به خوبی متوجه حرکت ها می شوند ولی به مرور که شت بی نظمی کمتر می شود بیمار این حرکت ها را کمتر احساس می کند. در انجام یک درمان ارتودنسی موفق علاوه بر ارتودنتیست که باید درمان صحیحی را انجام دهد همکاری بیمار نیز نقش بسیار مهمی دارد.

در طول درمان ارتودنسی ثابت بیمار باید دو نکته را رعایت کند:

• از خوردن خوراکی های سفت خودداری کند زیرا باعث کنده شدن براکت ها می شود و کنده شدن براکت ها باعث طولانی شدن درمان و در بعضی مواقع آسیب به دندان می شود.
• بهداشت دهان باید به خوبی رعایت شود به ویژه از نخ دندان به صورت مرتب استفاده شود تا از بدرنگی و پوسیدگی در دندان ها ایجاد نشود.
• باید از خوردن نون های خشک ته دیگ بلال خودداری شود میوهای سفت مانند سیب به صورت برش های نازک از گاز زدن ساندویچ خودداری شود آجیل و تخمه و یا قبل از مصرف آسیاب کند.
• از خوردن مواد غذایی که چسبنده هستند مانند گز شکلات های تافی

ارتودنسی بزرگسالان

یکی از سوالاتی که معمولا بسیار مطرح می شود این است که تا چه سنی امکان درمان ارتودنسی وجود دارد؟ شاید تصور شود که ارتودنسی فقط برای کودکان و نوجوانان قابل انجام است اما باید در نظر داشت برای مرتب کردن دندان ها محدودیت سنی وجود ندارد و در هر سنی می توان دندان ها را ردیف کرد به شرط آنکه استخوان و لثه اطراف دندان ها سالم باشد با این حال یک سری ملاحظات در ارتودنسی بزرگسالان وجود دارد که باید در درمان ارتودنسی به آنها توجه زیادی شود.

مواردی که در اورتودنسی بزرگسالان باید لحاظ شود:

• استخوان کورتیکال یا متراکم در بزرگسالان بیشتر و استخوان اسفنجی کمتر می باشد همچنین خون رسانی و فعالیت های سلولی بافت استخوانی در بزرگسالان کمتر می باشد که مجموع این عوامل باعث می شود سرعت حرکت دندان ها کم تر شود و درمان طولانی تر شود
• تحلیل لثه واستخوان اطراف دندان ها در بزرگسالان معمولا شیوع بیشتری دارد بنابراین به خاطر کاهش استخوان نگه دارنده دندان ها و همینطوروجود استخوان متراکم و کورتیکال بیشتر باید از نیروهای سبکتر در بزرگسالان استفاده کرد.
• دندان های دارای ترمیم های وسیع و دندان های دائمی از دست رفته در بزرگسالان شیوع بیشتری دارد که باعث می شود پیچیدگی درمان ارتودنسی و در بعضی موارد طولانی شدن درمان می شود زیرا بستن فضای قدیمی دندان های کشیده شده مشکل تر است.
• به علت شیوع بیشتر دندان های از دست رفته در بزرگسالان که تماس سایر دندان ها را با مشکل مواجه می کند و همینطور بخاطر شیوع دندان های از دست رفته در بزرگسالان که سایر دندان ها را با مشکل مواجه می کند و همینطوربه خاطر شیوع بیشتر استرس در بزرگسالان مشکلات مفصل فکی در آنها شایع تر است
• مشکلات سلامت عمومی مانند دیابت کم کاری یا پرکاری تیروئید مصرف کورتون ها و بیس فسفونات‌ها و پوکی استخوان در بزرگسالان شایع تر است که د صورت وجود چنین مشکلاتی حتما باید در درمان ارتودنسی مورد توجه قرار گیرد
• با وجود اینکه مرتب کردن دندان ها محدودیت سنی ندارد ولی اصلاح رابطه استخوانی فک مانند جلو یا عقب بودن فک بالا و پایین نسبت به هم محدودیت سنی دارد و فقط در سن رشد می توان با ارتودنسی مشکلات اسکلتی را اصلاح کرد و بعد از سن رشد لازم است درمان ترکیبی ارتودنسی و جراحی فک برای اصلاح روابط فکی غلط انجام شود به همین دلیل شیوع جراحی های فک در بزرگسالان بیشتر است.
• درمان های ارتودنسی فرعی یا adjunctive است. یعنی درمان های ارتودنسی که دندان ها را برای انجام سایر درمان های دندانپزشکی آماده می کند. به طور مثال تقسیم فضای بین دندان ها برای اینکه امکان افزایش عرض متناسب دندان ها فراهم شود و یا صاف کردن دندان های پایه دندان مصنوعی و روکش و یا بیرون کشیدن مقداری از دندانی که تاج آن تخریب شده است از داخل استخوان به وسیله ارتودنسی برای اینکه امکان گذاشتن روکش بر روی آن فراهم شود. که تمام این موارد از جمله درمان های فرعی که در بزرگسالان شایع تر است.
• نگرانی از ظاهر سیم و براکت در بزرگسالان شایع تر می باشد و به ویژه دستگاه های ارتودنسی خارج دهانی که روی صورت قرار می گیرد به ندرت توسط بزرگسالان پذیزفته می شود و در کل تطابق بزرگسالان با دستگاه های ارتودنسی از نظر آزردگی و تحریک بافتی ضعیف تر می باشد. کنجکاوی بیشتری در مورد نحوه درمان دارند انتظارات آنها از درمان بالاتر است و انتظار طول درمان کوتاه تری را هم دارند ولی در عین حال همکاری بزرگسالان با ارتودنتیست معمولا بهتر است و رضایت از درمان از درمان بالاتر است و اهمیت نظم حاصل از ارتودنسی هم برای بزرگسالان بیشتر است.

یکی از سوالاتی که مطرح است این است که چرا در سال های اخیر درخواست ارتودنسی در بزرگسالان افزایش پیدا کرده است؟ علل مختلفی برای این مساله می توان ذکر کرد از جمل اینکه

طول عمر دندان ها با افزایش خدمات دندانپزشکی افزایش پیدا کرده ثانیا تقاضای اجتمای برای درمان های زیبایی از جمله ازتودنسی افزایش پیدا کرده است و پذیرش اجتماعی هم برای انجام ارتودنسی در بزرگسالان بیشتر شده است. سوم اینکه آگاهی افراد از مزایای داشتن دندان های مرتب بیشتر شده است مثل کاهش احتمال پوسیدگی و بیماری های لثه در آینده و چهارم اینکه عرضه دستگاه های ارتودنسی که کمتر قابل مشاهده هستند مثل براکت های سرامیکی و سیستم های لینگوال و الاینرهای نامرئی باعث پذیرش بهتر ارتودنسی در بزرگسالان شده است.

دستگاه های مورد استفاده در ارتودنسی بزرگسالان

دستگاه هایی که برای ارتودنسی بزرگسالان استفاده می شوند همان دستگاه هایی هستند که در اطفال و جوانان هم استفاده می شود یعنی دستگاه های ثابت متحرک ولی استفاده از دستگاه های ثابت در بزرگسالان شایع تر است. غیر از دستگاه های ثابت ارتودنسی فلزی که متداول هستند انتخاب های دیگری که کمتر در معرض دید هستند و به خصوص بزرگسالان تمایل بیشتری از استفاده از آنها دارند براکت های سرامیکی هستند که به رنگ سفید هستند و کمتر دیده می شوند و دیگری که سیستم اینگوال یا مخفی است که براکت های آن پشت دندان ها چسبیده می شود و تقریبا دیده نمی شود. علاوه بر آن سیستم های متحرک کلیرالاینر هم برای رفع بی نظمی های خفیف تا متوسط گزینه مناسبی برای بیمارانی است که دیده نشدن دستگاه ارتودنسی برای آنها اهمیت زیادی دارد. البته این سیستم جزء درمان های گران قیمت ارتودنسی محسوب می شود و برای همه افراد امکان انجام آن وجود ندارد.

طول درمان ارتودنسی بزرگسالان

با وجود حرکت های دندانی کندتر در بزرگسالان طول درمانی ارتودنسی به دلیل همکاری بهتر در بزرگسالان معمولا در همان محدوده یک تا 2 سال است که در اطفال و نوجوانان دیده می شود و در بعضی از موارد انتخاب صحیح بیمار بر استفاده از انواع دستگاه های ثابت مانند سیستم دیمون می توان طول درمان را کاهش داد.

فاصله ویزیت های ارتودنسی در بزرگسالان

فاصله ویزیت های ارتودنسی بزرگسالان مانند اطفال معمولا ماهیانه انجام می شود ولی بسته به شرایط و نوع درمان می تواند از سه هفته تا دو ماه متغییر باشد

مراقبت بعد از درمان بعد از درمان ارتودنسی

بعد از درمان از درمان ارتودنسی در بزرگسالان هم مانند اطفال و نوجوانان لازم است که از دستگاه های نگه دارنده استفاده شود که به صورت متحرک و یا یک سیم ثابت در پشت دندان ها وجود دارد. ولی معمولا طول زمان استفاده از نگه دارنده ها در بزرگسالان طولانی تر است

درد در ارتودنسی بزرگسالان

در درمان های ارتودنسی در اطفال و نوجوانان و چه در بزرگسالان ممکن است بیمار تا یک هفته به خصوص در دو سه روز اول احساس درد داشته باشد ولی معمولا بزرگسالان نسبت به این دردها حساس ترند و در صورت لزوم می توانند از قرص های مسکن مانند استامینوفن برای تسکین درد استفاده کنند. به طور لی بهتر است از مسکن های ضدالتهاب مثل بروفن ژلوفن و مفنامیک اسید و آسپرین برای تسکین درد استفاده نشود زیرا سرعت حرکت دندان را کند می کند.

ارتودنسی اطفال

ارتودنسی یک از روش های موثر جهت رفع ناهنجاری های دندانی می باشد که اگر در سنین پایین تر انجام شود قطعا نتیجه بهتری خواهد داشت. درمان های زود هنگام یا ارتودنسی در اطفال در بسیاری از موارد از مشکلات پیچیده ارتودنسی در آینده جلوگیری می کند. این درمان ها را اصطلاحاً درمان های مداخله ای یا اینترسپتو interceptive نامیده می شود. سوالاتی که ممکن است در رابطه با ارتودنسی اطفال مطرح شود این است که بهترین سن جهت انجام درمان ارتودنسی اطفال چه زمانی می باشد؟ با مطالعه مطالب زیر با ما همراه باشید.

سن مناسب ارتودنسی کودکان

یکی از شایع ترین سوالاتی که معمولا والدین محترم مطرح می شود این است که بهترین زمان برای انجام معاینه ارتودنسی کودکان خود چه سنی است؟ بهترین زمان جهت انجام اولین معاینه ارتودنسی نه لزوما شروع درمان ارتودنسی حدودا سن 7 یا 8 سالگی می باشد زیرا در این سن بسیاری از ناهنجاری های دندانی و فکی قابل تشخیص هستند و می توان با درمان های ارتودنسی ساده و کم هزینه آنها را تحت کنترل پزشک در می آید. اما عدم توجه به این ناهنجاری ها سبب ایجاد ناهنجاری های دندانی و فکی شدیدتر در سنین بالاتر می شود که درمان آنها نیازمند درمان های ارتودنسی وسیع و پیچیده و البته پرهزینه می باشد.

درمان ارتودنسی کودکان

توصیه می شود اطفال حداکثر تا سن ۷ سالگی یک بار توسط متخصص ارتودنسی معاینه شوند تا اگر نیاز به ارتودنسی خاصی وجود دارد برای آنها انجام شود. ارتودنسی در کودکان زیر 6 یا 7 سال که فقط دندان های شیری در دهان خود دارد کمتر انجام می شود مگر موارد خاص مثل باریک بودن فک بالا یا ناهماهنگی هایی که باعث شود تا کودک فک خود را در یک پوزیشن نامناسبی ببندد که این مسله باعث می شود رشد فکش تحت تاثیر قرار گیرد در موارد شاید اندیکاسیون تجویز ارتودنسی زیر سن 7-6 سالگی اتفاق بیفتد. یا سندروم هایی وجود داشته باشد که لازم باشد تا درمان های خاص انجام شود. بعد از این سن که دندان های دائمی شروع به رشد می کنند و دوره دندانی مختلط یعنی وجود دندان های شیری و دائمی با یکدیگر داخل دهان، معمولا شروع درمان های ارتودنسی بیشتر اتفاق می افتد و در این دوره بیشتر درمان های متحرک انجام می شود.

کاربرد ارتودنسی اطفال

این درمان ها در اطفال معمولا در چهار زمینه عمده انجام می شود:

حفظ یا باز پس گیری فضای دندان های شیری از دست رفته

دندان های مجاور به فضای از دست رفته شیری حرکت می کند که می تواند باعث ایجاد مشکلات جدی ارتودنسی در آینده شود و دندان دائمی زیرین را با کمبود فضا و بی نظمی مواجه کند. زمانی که به موقع برای درمان دندان شیری از دست رفته اقدام نشود می توان با استفاده از فضا نگه دار این فضا را حفظ کرد. اگر فضا نگه دار به موقع گذاشته نشود می تواند  منجر به از دست رفتن فضای دندان شیری شود در این حالت در بسیاری از موارد لازم است ابتدا فضای از دست رفته را باز پس گیری کرده و سپس فضا نگه دار گذاشته شود

عقب یا جلو بودن فک بالا و پایین نسبت به هم

در درمان مشکلات فکی مثل عقب یا جلو بودن فک بالا و پایین نسبت به هم برای اطفال و نوجوانانی که در سن رشد هستند می توان با درمان های ارتوپدیک یا اصطلاحا هدایت رشد فک روابط غلط فکی را در سنین رشد اصلاح کرد. باید توجه داشت که انجام بعضی از درمان های هدایت رشد فک حتی در تمام سنین رشد هم‌ قابل انجام نیست و باید در محدوده خاصی از سنین رشد انجام شود به طور مثال در مواردی که رشد فک بالا کم است و در عقب قرار گرفته است سن مناسب برای جلو آوردن فک بالا حدودا ۸ سالگی و نهایتا تا ۱۱ سالگی این امکان وجود دارد که فک اصلاح شود. قبل از ۸ سالگی به دلیل پایین بودن همکاری کودک در استفاده از دستگاه معمولا اقدام به چنین درمانی نمی شود و بعد از ۱۱ سالگی با اینکه فرد هنوز تا ۱۸ سالگی امکان رشد دارد ولی درهای استخوانی فک بالا طوری محکم می شود که امکان جلو آوردن فک بالا وجود نخواهد داشت. اگر بیمار از سن مناسب رشدی عبور کند اصلاح روابط غلط فکی مستلزم این است که علاوه بر ارتودنسی جراحی فک هم انجام شود تا روابط فکی اصلاح شود.

تنگی کام و قوس فک بالا

سومین مورد شایع در اطفال که نیاز به درمان زود هنگام دارد تنگی کام و قوس فک بالا می باشد که میتواند باعث انحراف فک پایین به یک طرف شود و در صورت عدم درمان به موقع، عدم تقارن صورت در آینده و مشکلات مفصلی را ایجاد می کند. در این موارد با دستگاه های اکسپندر expander یا گسترش دهنده که حاوی پیچ  هستند عرض فک بالا و قوس  دندانی افزایش پیدا می کند با افزایش عرض فک بالا نه تنها احتمال انحراف فک پایین و عدم تقارن صورت و ایجاد مشکلات مفصلی برطرف می شود بلکه به دلیل اینکه فک بالا کف حفره بینی را تشکیل می دهد تنفس از بینی هم برای کودک نیز آسان تر می شود  و احتمال تنفس دهانی کاهش پیدا می کند

نوک به نوک قرار گرفتن دندان های کودک در قسمت جلو

در مواردی که دندان های جلویی کودک تداخل و حالت نوک به نوک داشته باشد کودک برای داشتن تماس های دندانی بهتر هنگام بستن دندان ها روی هم فک پایین را به سمت جلو هدایت میکند که در صورت عدم درمان به موقع و ادامه این عادت فک پایین بیش از حد رشد می کند و در نتیجه جلو بودن عادتی فک پایین به جلو بودن اسکلت ها و استخوانی تبدیل خواهد شد و قابل برگشت نخواهد بود و نیاز به جراحی فک خواهد داشت.

نتیجه گیری

باید توجه داشت که درمان های پیشگیری برای همه انواع مشکلات ارتودنسی قابل انجام نیست. با مداخله به موقع در سنین رشد، می توان از اغلب ناهنجاری های فکی و بعضی از بی نظمی های دندانی جلوگیری کرد.