بایگانی‌های دکتر سیدحامد محمودهاشمی - دکتر سیدحامد محمودهاشمی

نحوه مسواک زدن و نخ کشیدن در ارتودنسی

زمانی که ارتودنسی انجام داده اید و ابزار ارتودنسی ، براکت و .. در دهان است ممکن است دندان ها اندکی حساس تر باشند بنابراین می توان خمیر دندان متناسب برای این موقعیت و برای کاهش حساسیت تهیه کرد. اگر ارتودنسی انجام داده اید و درباره نحوه مسواک زدن و نخ کشیدن در ارتودنسی اطلاعی ندارید، ادامه مطلب را بخوانید.

مسواک زدن به چهار بخش تقسیم می شود : باید در نواحی بالا، چپ، راست و پایین به صورت دقیق مسواک را بکشید. و این بخش ها و نحوه مسواک زدن باید به خوبی تنظیم شود تا تمام نواحی عاری از هرگونه آلوگی گردد.

تمیز کردن زبان و سقف دهان

یک نکته مهم این است که بسیاری از افراد تنها به مسواک زدن کفایت می کنند اما مهم است که سقف دهان و زبان نیز تمیز شود زیرا تاثیر مهمی در سلامتی کلی دهان و دندان ها مخصوصا در زمان ارتودنسی دارند.

انتخاب مسواک در ارتودنسی

مسواک مخصوص ارتودنسی در بازار موجود است اما به طور کلی مسواکی که در این زمان انتخاب می کنید باید سرکوچک و نرمی داشته باشد و بهتر است پرزهای اطراف مسواک بلند تر از پرزهای میانی مسواک باشد.

مسواکی که برای تمیز کردن براکت ها، سیم، کش و.. مناسب باشد باید پرزهایی ظریف داشته باشد.

طریقه مسواک زدن در زمان ارتودنسی

در زمان ارتودنسی رعایت بهداشت دهان و دندان بیش از پیش اهمیت دارد و معمولا بهترین دکتر ارتودنسی توصیه می کند پس از هر بار مصرف ماده غذایی، دندان ها تمیز شوند.

مسواک را با زاویه 45 درجه نسبت به دندان ها بگیرید و با فشاری ملایم نگه دارید. اطمینان حاصل کنید که در تماس با سطوح دندان و خط بین دندان ها است.

حرکت دست به صورتی باشد که از سطح بیرونی دندان به داخل دندان باشد و سپس حرکت دست باید از بالا به پایین، دورانی و ملایم روی دندان ها باشد..

توجه کنید که نواحی بین پرانتز ها، براکت ، بین سیم وبه کلی تجهیزات ارتودنسی کاملا تمیز شود. بنابراین مسواک را طوری در دست بگیرید که مطمئن شوید نواحی نام برده که بیش از قسمت های دیگر مواد غذایی در این نواحی گیرد می کند، تمیز شوند.

مسواک را از بالای سیم بین دو براکت وارد کرده و سپس به پایین بیاورید.

خونریزی لثه در حین مسواک یا نخ کشیدن در ارتودنسی

در روزهایی اولیه بعد از ارتودنسی ممکن است در حین و بعد از مسواک زدن اندکی از لثه ها خون بریزد، این امر، طبیعی است. زیرا لثه ها اندکی ملتهب و حساس هستند.

برای تمیز شدن و پاک شدن کلی دندان و همینطور براکت  وسیم ها که عاری از هرگونه آلودگی باشند، باید از نخ دندان نیز استفاده کرد.

نحوه نخ دندان کشیدن در ارتودنسی

نخ دندان را به صورتی که همیشه استفاده می کردید و به حالتی که فشار مستقیم به دندان وارد نشود در دست بگیرید.

باید در نخ کشیدن دقت کنید که اطراف لثه، براکت و بین سیم و دندان ها کاملا نخ کشیده شود.

نخ را باید به زیر سیم برده و حرکت آزاد داشته باشد و سپس نخ را به پایین و بالا حرکت دهید و دندان ها را تمیز کنید.

مقالات مرتبط :

ارتودنسی کودکان

کشیدن دندان در ارتودنسی

بهترین سن ارتودنسی دندان

نقش الاستیک یا کش ها در ارتودنسی

یکی از ابزارهای ساده ولی مهم و پر کاربرد در ارتودنسی ، کشها یا الاستیکها هستند . الاستیکهای ارتودنسی عمدتا از جنس لاتکس هستند . در صورتیکه بیمار نسبت به لاتکس حساسیت داشته باشد لازم است که متخصص ارتودنسی خوب  را مطلع نماید تا از الاستیکهای وینیل استفاده شود که عملکردی مشابه لاتکسها دارند.

الاستیکها به شکلهای مختلفی در ارتودنسی استفاده میشوند که عبارتند از :

۱- او رینگ(o ring)
۲-چین (chain)
۳-ترد (thread)
۴- کشهای بین فکی (intermaxillary elastics)

۱-او رینگ (o ring)
او رینگ ها حلقه های کوچک لاستیکی هستند که بر روی براکتها (نگینهای روی دندانها) قرار میگیرند و وظیفهٔ آنها نگهداری سیم در داخل براکت است . اورینگها در رنگهای مختلف مثل نقره ای ، سبز ، آبی ، قرمز و سایر رنگها و یا بی رنگ (شفاف) استفاده میشوند . بعضی از انواع اورینگ شبرنگ هستند و در تاریکی قابل مشاهده اند .

۲– چین (chain)
چین ها یا زنجیرهای لاستیکی ، برای بستن فضاها و حرکت دادن دندانها در درون یک قوس دندانی بکار میروند و مانند او رینگ ها ، میتوانند به رنگهای مختلف باشند .

۳- ترد (thread)
ترد به شکل یک رشته کش نازک است که دو سر آزاد آن به هم گره زده میشود و مانند چین برای بستن فضاها و حرکت دادن دندانها در درون یک قوس دندانی بکار میرود . تردها معمولا به رنگ نقره ای یا شفاف هستند .

۴- کشهای بین فکی(intermaxillary latexes)
یکی از مواردی که همکاری بیمار نقش مهمی در پیشرفت روند درمان ارتودنسی دارد ، استفاده از کشهای بین فکی است . از آنجائیکه اتصال این کشها توسط خود بیمار انجام میشود ، اعمال نیرو توسط آنها و کسب نتیجه ، کاملا وابسته به همکاری بیمار است .
این کشها از دندانهای فک بالا به دندانهای فک پائین انداخته میشود و بسته به نوع حرکت مورد نظر ، به شکلهای مختلف به دندانها متصل میشوند . کشهای بین فکی قادرند دندانهای بالا و پائین را در سه جهت فضا( عقب و جلو – عمودی – داخل و خارج )نسبت به هم حرکت دهند و از آنها جهت تنظیمات مختلف دندانهای فکین ؛ از جمله ، جهت تنظیم خط وسط دندانی فک بالا و پائین نسبت به هم استفاده میشود .
پس از آنگه توسط متخصص ارتودنسی ، نحوهٔ انداختن این کشها به بیمار آموزش داده شد ، لازم است که بیمار مطابق زمان توصیه شده از آنها استفاده نماید .
بسته به هدف مورد نظر ، استفاده از کشهای بین فکی از نظر زمانی به دو صورت تمام وقت و یا پاره وقت صورت میگیرد .

در صورتیکه هدف از استفاده از کشهای بین فکی ، حرکت دادن دندانهای فکین باشد ، لازم است که این کشها بصورت شبانه روزی و تمام وقت استفاده شوند و بیمار فقط موقع غذا خوردن ، مسواک و نخ دندان ، آنها را از دهان خارج کند. ممکن است که در ابتدای انداختن کشها ، بیمار مقداری درد در دندانها حس کند ولی با استفادهٔ تمام وقت ، این درد برطرف خواهد شد .در این موارد، در صورتیکه کشها بصورت مداوم و تمام وقت استفاده نشوند ، و بیمار فقط شبها و بصورت پاره وقت از کشها استفاده نماید ، نه تنها حرکتهای صورت گرفته در شب ، در طی روز برگشت خواهد نمود ، بلکه در هربار استفاده ، بیمار مجددا احساس درد خواهد داشت . افزایش خودسرانهٔ نیروی کش توسط بیمار ، مثلا انداختن دو کش به جای یک کش ، نه تنها سرعت حرکت را افزایش نمیدهد و جبران کمبود زمان استفاده را نمیکند ، بلکه میتواند مخرب هم باشد و به دندانها آسیب برساند .

گاهی هدف از استفاده از کشهای بین فکی ، حرکت دادن دندانها نیست ، بلکه صرفا برای حفظ موقعیت دندانها از آنها استفاده میشود . در این موارد مدت زمان استفاده کمتر است و بیمار بصورت پاره وقت ، مثلا موقع خواب از آنها استفاده میکند .

کشهای بین فکی به شکل حلقه های لاستیکی با اندازه های متفاوت و ضخامتهای مختلف و معمولا شفاف هستند ولی انواع رنگی آن هم وجود دارد . از آنجا که بر اثر استفاده ، کشسانی الاستیکها به مرور کاهش میابد ، لازم است که حداقل روزی یکبار توسط بیمار تعویض شوند . متخصص ارتودنسی سایز و ضخامت الاستیک مناسب برای بیمار را تعیین میکند و بستهٔ حاوی الاستیک را در اختیار بیمار قرار میدهد . برای تعویض الاستیکهای بین فکی در ابتدای استفاده ، میتوان از پنس ، موچین تمیز و یا قلابهایی که در بعضی از بسته های لاتکس وجود دارد استفاده کرد ، ولی به مرور و با کسب مهارت ، معمولا بیمار میتواند با دست و بدون وسیلهٔ خاصی کشها را بیندازد . لازم است که بیمار همیشه یک بسته الاستیک همراه داشته باشد ، تا در صورت لزوم از کش جدید استفاده کند.

مقالات مرتبط:

کشیدن دندان در ارتودنسی

بهترین سن ارتودنسی دندان

ارتودنسی اطفال

کشیدن دندان در ارتودنسی

یکی از مسائل بسیار مهم که در مورد بیماران ارتودنسی مطرح می شود، لزوم کشیدن دندان می باشد. گرچه متخصصین ارتودنسی عموما سعی دارند که در حد ممکن از کشیدن دندان اجتناب کنند، ولی در هر دو دوره دندانی شیری و یا دائمی ممکن است که در صورت ضرورت و با در نظر گرفتن یک سری از فاکتورها از بیمار دندان کشیده شود .

کشیدن دندان شیری

نگهداری و مراقبت از دندان های شیری اهمیت فوق العاده ای دارد، زیرا نه تنها زیبایی کودک را تأمین می کند و در جویدن غذا مؤثر است بلکه فضای رویش دندان های دائمی را حفظ می کند. در صورتی که دندان شیری بدلیل پوسیدگی، زودتر از موقع از دست برود، باید بوسیله دستگاه های فضانگهدار، فضای آن حفظ شود تا دندان دائمی زیر آن در هنگام رویش با کمبود فضا مواجه نشود.

با این حال در چند مورد بنا به تشخیص متخصص ارتودنسی ضروری است که دندان های شیری سالم، خارج شوند که عبارتند از :

۱- کمبود فضای شدید در دندان های دائمی رویش نیافته

در صورت مشاهده کمبود فضای شدید در عکس رادیولوژی در دندان های دائمی رویش نیافته (۱۰ میلیمتر یا بیشتر)، ابتدا به صورت سریالی، بعضی از دندان های شیری کشیده می شوند به گونه ای که رویش دندان آسیای کوچک اول دائمی تسریع شود و پس از آنکه این دندان رویش کرد، دندان دائمی مذکور کشیده می شود تا فضا برای رویش سایر دندان های دائمی تأمین شود.

۲-انحراف دندان دائمی رویش نیافته از مسیر رویشی صحیح

در این حالت، که بیشتر در مورد دندان نیش دائمی فک بالا مشاهده می شود، در صورتی که به موقع تشخیص داده شود و در عکس رادیولوژی مشاهده شود که دندان دائمی، در حال انحراف از مسیر رویشی صحیح است، در بسیاری از موارد می توان با کشیدن دندان شیری، دندان دائمی را به مسیر رویشی صحیح هدایت کرد، و از نهفتگی آن جلوگیری نمود.

۳-ممانعت دندان شیری از قرارگیری دندان دائمی رویش یافته در موقعیت صحیح-

با خارج کردن دندان شیری در این موارد، به اصلاح خود به خود موقعیت دندان دائمی کمک می شود.

۴- ممانعت دندان شیری از رویش به موقع دندان دائمی

در بعضی از موارد، در عکس رادیولوژی مشاهده می شود که زمان رویش دندان دائمی فرارسیده ولی دندان شیری مانع رویش آن است، که در این موارد با کشیدن دندان شیری، امکان رویش فراهم می شود.

کشیدن دندان دائمی

در مواردی که برای رفع بی نظمی، دندان دائمی کشیده می شود، فضای حاصل از کشیدن دندان به طور کامل بسته می شود و نگرانی از باقی ماندن این فضا، موردی ندارد.

از آنجا که دندان ها قسمتی از اسکلت بدن و بخشی از سیستم جونده بدن انسان هستند سعی می شود که تا حد ممکن از کشیدن دندان اجتناب شود، ولی در برخی موارد، کشیدن دندان دائمی ضرورت پیدا می کند که عبارتند از :

۱-کمبود فضا و بی نظمی شدید دندان ها

اگر بی نظمی در حدی باشد که با روش های گسترش قوس دندانی، امکان تأمین فضا وجود نداشته باشد، فضای مورد نیاز برای رفع بی نظمی، از طریق کشیدن دندان (معمولا آسیاهای کوچک اول یا دندان های شماره چهار) تأمین می شود .

۲-بیرون زدگی بیش از حد دندان های قدامی

در صورتی که زوایای دندانی در عکس رادیولوژی، و برجستگی لب ها در معاینه کلینیکی، نشان دهنده آن باشد که دندان های قدامی بیش از حد، بیرون زده هستند، با استفاده از فضای حاصل از کشیدن دندان (معمولا آسیاهای کوچک اول یا دندان های شماره چهار)، بیرون زدگی دندان های قدامی اصلاح می شود .

۳-عدم تناسب بین سایز دندان های قدامی فک بالا و پائین

در این حالت ممکن است که برای ایجاد تناسب، یکی از ثنایاهای پائین (دندان شماره یک یا دو ) کشیده شود.

۴-جلو یا عقب بودن فک بالا و پائین نسبت به هم

در مواردی که جلو بودن فک پائین در حد خفیف باشد و یا مواردی که جلو بودن فک بالا در حد خفیف تا متوسط باشد (شدید نباشد) و بیمار تمایل به انجام جراحی فک نداشته باشد، می توان با کشیدن دندان، جلو یا عقب بودن فکین نسبت به هم را استتار کرد.

۵- دندان های عقل نامناسب

بعضی از بیماران اظهار می کنند که دندان های مرتبی داشته اند و همزمان با رویش دندان های عقل، دندان هایشان دچار بی نظمی شده است. باید توجه داشت که هرچند، ممکن است رویش دندان های عقل، همراه باشد با احساس فشار، و هرچند‌ که ممکن است بعضی از دندان های عقل به دندان مجاورشان آسیب بزنند‌، ولی دندان های عقل، عامل ایجاد بی نظمی های دیررس نیستند. عامل ایجاد بی نظمی های دیررس، رشد دیررسی است که در فکین به خصوص فک پائین اتفاق می افتد و این رشد همزمان است با رویش دندان های عقل؛ بنابراین کشیدن دندان عقل، صرفا برای جلوگیری از بی نظمی توصیه نمی شود و کشیدن این دندان گارانتی بر عدم ایجاد بی نظمی نیست. بسیاری از افرادی که دندان های عقل را قبلا کشیده اند و یا بصورت مادرزادی دندان عقل ندارند هم دچار بی نظمی های دیررس می شوند. بنابراین توصیه می شود که صرفا دندان های عقل نامناسب خارج شوند؛ یعنی دندان های عقلی که فضای کافی برای رویش ندارند، تماس مناسبی با دندان مقابل ندارند و به درد جویدن نمی خورند .

مقالات مرتبط :

بهداشت دهان و دندان در ارتودنسی

ارتودنسی متحرک

ارتودنسی اطفال

نکات مهم در رابطه با ارتودنسی دندان

ارتودنسی یکی از رشته های تخصصی دندانپزشکی است که به ردیف کردن دندان های نامرتب و اصلاح روابط غلط فکین (مثل جلو یا عقب بودن فک بالا و پائین نسبت به هم ) می پردازد. متخصص ارتودنسی ابتدا مقطع دندانپزشکی عمومی را به مدت شش سال می گذراند و تحت عنوان جراح-دندانپزشک فارغ التحصیل می شود؛ سپس مقطع تخصصی ارتودنسی را به مدت سه الی چهار سال می گذراند و تخصص لازم جهت درمان انواع ناهنجاری های دندانی و فکی را کسب می کند . برای اطمینان از تخصص درمانگر خود می توانید در سایت نظام پزشکی https://irimc.org/SearchDoctor/?Lang=FA&Lang=FA، در قسمت “خدمات “ ، گزینهٔ “جستجوی پزشک “ را انتخاب کنید و نام وی را در قسمت “رشتهٔ تخصصی “ ؛ تحت عنوان “تخصص ارتودانتیکس “ جستجو نمائید.

رعایت بهداشت در درمان ارتودنسی

جهت رعایت بهداشت در درمان ارتودنسی ثابت، سه وسیلهٔ اصلی مورد نیاز می باشد که عبارتند از :

• مسواک ارتودنسی (orthodontic brush)
• مسواک بین دندانی (interdental brush)
• نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا سوپر فلاس (super floss)

مسواک ارتودنسی (orthodontic brush)

نحوهٔ استفاده از مسواک ، در بیماران ارتودنسی ثابت ، نسبت به افرادی که در دهان خود دستگاه ارتودنسی ثابت ندارند متفاوت است. در حالت عادی ، حرکت مسواک به شکل چرخش کلید داخل قفل ، و از سمت لثه بطرف لبهٔ دندان ، صورت میگیرد و توصیه میشود که بصورت افقی مسواک نزنند ؛ اما بیمارانی که بر روی دندان های خود ارتودنسی ثابت دارند ، به خاطر وجود سیم بر روی دندانها ، مجبورند بصورت افقی مسواک بزنند تا بتوانند بالا و پایین سیم را تمیز کنند ولی نیروی مسواک زدن باید سبک باشد و از مسواک نرم (soft) یا متوسط (medium) استفاده کنند ؛ و مسواک سخت (hard) استفاده نشود .حرکت مسواک در بیماران ارتودنسی بصورت افقی ، با زاوبه ۴۵ درجه نسبت به سطح دندان در بالا و پائین براکت و با نیروی سبک صورت می گیرد.

در صورتی که مسواک ارتودنسی در دسترس نباشد می توان از مسواک معمولی استفاده کرد ، زیرا مسواک ارتودنسی و مسواک معمولی اختلاف معنی داری با یکدیگر ندارند.

مسواک بین دندانی (interdental brush)

این مسواک ها نوک باریکی دارند مانند شیشه شور ، که بیمار می تواند به وسیلهٔ آن ، پشت سیم را تمیز کند. مسواک ارتودنسی فقط بالا و پایین براکت ها را تمیز می کند و به پشت سیم ها دسترسی ندارد ، که توسط مسواک بین دندانی می توان این بخش ها را تمیز کرد.

نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا سوپر فلاس (super floss)

وسیلهٔ دیگری که در بهداشت دهان و دندان در ارتودنسی بسیار مهم است ، نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا “سوپر فلاس “ می باشد. بیماران حتما باید نقاط تماس بین دندان ها را با نخ دندان تمیز کنند. اگر نخ دندان مخصوص ارتودنسی در دسترس نبود ، می توانند نخ دندان معمولی را با کمک” فلاس تریدر” از زیر سیم عبور دهند و نخ بکشند. بیشتر پوسیدگی های دندانی در نقطه تماس دندان ها به وجود می آید و به دلیل استفاده نکردن از نخ دندان می باشد. در سال های اخیر دستگاهی به نام “ واترپیک” به بازار آمده است که جایگزین مناسبی برای نخ دندان می باشد. واترپیک آب را با فشار بین دندان ها می فرستد که باعث می شود پلاک میکروبی و ذرات غذایی از بین دندان ها خارج شود. بیمارانی که استفاده از نخ دندان برای آنها دشوار است ، می توانند از واترپیک استفاده کنند.

به جای سوپر فلاس می توان از نخ دندان معمولی به همراه فلاس تریدر(floss threader)هم استفاده کرد. نوک سوزنی شکل فلاس تریدر کمک می کند که بتوان نخ دندان معمولی را از زیر سیم به راحتی عبور داد. همچنین به جای سوپر فلاس از دستگاه واتر پیک (waterpik) می توان استفاده کرد. این دستگاه ، آب را با فشار بین دندان ها می فرستد و پلاک های میکروبی و ذرات غذایی را خارج می کند.

دهانشویه فلوراید

علاوه بر سه وسیلهٔ اصلی رعایت بهداشت در ارتودنسی ثابت، که در بالا به آن اشاره شد ؛ از دهان شویه های حاوی فلوراید هم بعنوان وسیلهٔ کمکی ، برای کاهش احتمال پوسیدگی دندان میتوان استفاده کرد . استفاده از این دهان شویه ها بر حسب نوع آن ، بصورت روزانه یا هفتگی می باشد. باید توجه داشت که مسئلهٔ اصلی در رعایت بهداشت دهان ، عدم وجود ذرات مواد غذایی در اطراف دندان هاست و تمیز کردن دهان بوسیلهٔ عوامل مکانیکی ، یعنی مسواک و نخ دندان ، نقش اصلی را دارد و عوامل شیمیایی مثل دهان شویه و حتی خمیر دندان ، نقش فرعی و کمکی دارند ؛ بنابراین استفاده از دهان شویه هیچگاه جایگزین استفاده از نخ دندان و مسواک نخواهد شد. بیماران می توانند شب ها بعد از زدن مسواک و استفاده از نخ دندان، یک پیمانه دهانشویه فلوراید را به مدت ۳۰ ثانیه در دهان خود بچرخانند و تا ۳۰ دقیقه دهان را با آب شستشو نکنند. همانطور که قبلا ذکر شد، عامل اصلی جلوگیری از پوسیدگی دندان، تمیز کردن مکانیکی اطراف دندان به وسیله مسواک و نخ دندان می باشد و استفاده از دهانشویه فلوراید جایگزین مناسبی برای مسواک و نخ دندان نمی باشد.

نکات مهم در ارتودنسی

•  مراجعهٔ منظم در وقت های تعیین شده، در پیشرفت روند درمان و جلوگیری از طولانی شدن بی مورد درمان بسیار مهم است. عدم حضور به موقع در وقت های تعیین شده، علاوه بر طولانی شدن درمان، در بعضی از موارد می تواند منجر به آسیب به دندان ها، حرکتهای دندانی ناخواسته، و از دست رفتن فضای حاصل از کشیدن دندان شود.
•  انجام دقیق دستورات درمانی متخصص ارتودنسی، در جلوگیری از طولانی شدن درمان، بدست آوردن نتیجهٔ درمانی مورد نظر و جلوگیری از برگشت نتایج درمان بسیار مؤثر است. در برخی از موارد به بیماران کش هایی داده می شود که لازم است از آنها به نحو احسن استفاده شود تا نتیجهٔ مطلوب از درمان بدست آید. همچنین ممکن است برای بیمار، دستگاههای خارج دهانی مانند فیس مسک (face mask) و هدگیر (head gear) و یا پلاکهای داخل دهانی پیچدار یا بدون پیچ تجویز شود که لازم است دقیقا طبق توصیهٔ متخصص ارتودنسی از این دستگاهها استفاده شود تا نتیجهٔ مورد نظر بدست آید.
• حرکت دندان در استخوان فک یک روند التهابی دارد و همراه است با درد و لقی ؛ بنابراین اگر پس از ویزیت ارتودنسی، بیمار در دندان های خود احساس لقی و درد نمود ، نباید نگرانی داشته باشد و این امر طبیعی است ؛ ممکن است بیمار تا یک هفته در دندانها ، احساس درد داشته باشد که به خصوص در دو سه روز اول این درد شدیدتر است. اگر درد در حدی بود که لازم بود از مسکن استفاده شود ، استامینوفن یا استامینوفن کدئین توصیه میشود . مسکن های دیگر مانند بروفن، ژلوفن و مفنامیک اسید بهتر است استفاده نشود زیرا سرعت حرکت دندان را کم می کند.

نگه دارنده دندان بعد از ارتودنسی

در خاتمه درمان ارتودنسی زمانی که براکت ها از روی دندان برداشته شدند، برای حفظ نتیجه درمان و جلوگیری از برگشت بی نظمی، به بیمار نگهدارنده داده می شود که استفاده صحیح از این نگهدارنده ها توسط بیمار، نقش اساسی در حفظ نتایج درمان و جلوگیری از برگشت بی نظمیهای دندانی دارد. نگهدارنده ای که برای حفظ نتیجهٔ درمان تجویز می شود می تواند به دو صورت ثابت و یا متحرک باشد. نگهدارنده های ثابت معمولا تشکیل شده از یک سیم که پس از خاتمهٔ درمان ارتودنسی بوسیلهٔ کامپوزیت ( مادهٔ همرنگ دندان ) در پشت دندان ها چسبانده می شود تا نظم دندان ها حفظ شود و به صورت تمام وقت در دهان بیمار قرار دارد و بیمار نمی تواند آنها را از دهان خارج کند. برای مراقبت از این نوع نگهدارنده، لازم است که بیمار از خوردن غذاهای سفت اجتناب کند و اطراف آن را به شکل صحیح تمیز نماید. نگهدارنده های متحرک، خود به دو گروه تقسیم می شوند. گروه اول، نگهدارنده های متحرک پلاستیکی، به نام پلاک های هالی (Hawley) هستند که حاوی سیم می باشند و گروه دوم، نگهدارنده های متحرک شفاف و تلق مانند هستند به نام اسیکس (Essix) . هر دو گروه نگهدارنده های متحرک، توسط بیمار قابل گذاشتن و برداشتن هستند و عمدتا در طول شب از آنها استفاده می شود. نگهدارنده های متحرک باید در زمان غذا خوردن، استحمام، استخر و باشگاه از دهان خارج شوند . استفادهٔ صحیح از این نوع نگهدارنده مستلزم نظم و استمرار در استفاده از دستگاه و مراقبت جهت جلوگیری از شکستن و گم شدن آن است .

نوع نگهدارنده ای که برای بیمار تجویز می شود و مدت زمان استفاده از آن، بستگی دارد به ویژگی های بی نظمی اولیه و شرایط بیمار که بر اساس آن، ارتودنتیست تصمیم می گیرد چه نوع نگهدارنده ای را برای بیمار تجویز نماید.

در مواردی که براکت جدا شده از دندان، هنوز به سیم متصل است، موارد زیر را تا زمان ویزیت ارتودنسی رعایت کنید:

• برای کاهش خطر ایجاد پوسیدگی در زیر براکت، علاوه بر رعایت بهداشت، از دهان شویهٔ حاوی فلوراید استفاده نمائید.
• از انداختن کش های بین فکی بر روی براکتی که شل شده خودداری کنید و براکت را دستکاری نکنید .
• برای جلوگیری از جابجایی یا چرخش براکت شل شده، بر روی آن، موم مخصوص ارتودنسی قرار دهید.
• از غذاهای نرم استفاده کنید و از مصرف خوراکی های چسبنده مثل شکلات های تافی و آدامس خودداری کنید.

مراقبت های دوران ارتودنسی دندان

ارتودنسی هم مانند دیگر درمان های تخصصی دندانپزشکی، مراقبت های خاص خود را نیاز دارد که با رعایت هر چه بیشتر این نکات، می توان به بهتر شدن نتیجه درمان کمک شایانی کرد. این مراقبت ها عبارتند از:

• نخوردن غذای سفت در طول درمان ارتودنسی ثابت: غذاهای سفت باعث کنده شدن براکت ها (نگین های روی دندان) و طولانی شدن درمان و آسیب به دندان ها می شود.
• رعایت دقیق بهداشت:  دستگاه ارتودنسی ثابت باعث افزایش گیر غذایی در اطراف دندان ها می شود و در صورت عدم رعایت دقیق بهداشت، در انتهای درمان، پوسیدگی و لکه های بدرنگ بر روی دندان ها ایجاد می شود .
• مراجعهٔ منظم در وقت های تعیین شده: عدم حضور به موقع در وقت های تعیین شده می تواند موجب آسیب به دندان ها، حرکت های ناخواسته و طولانی شدن درمان شود.
• انجام دقیق دستورات درمانی متخصص ارتودنسی: در صورت عدم انجام دقیق این دستورات (مانند استفاده از کش های بین فکی، هدگیر، پلاک های متحرک و … ) علاوه بر طولانی شدن درمان ، نتیجهٔ مورد نظر هم بدست نخواهد آمد و یا آنکه نتایج درمان از دست خواهد رفت .
• اجتناب از خورکی های سفت در طی درمان ارتودنسی فوق العاده در پیشرفت درمان اهمیت دارد زیرا کنده شدن براکت ها باعث طولانی شدن درمان و در برخی از مواردی، آسیب به دندان می شود. لازم است از خوردن نان های خشک، بلال و ته دیگ اجتناب شود و گوشت از استخوان با دندان جدا نشود. از گاز زدن ساندویچ خودداری شود و ساندویچ با دست تکه شود. سیب و میوه های سفت با چاقو بصورت قطعات نازک برش شود و هستهٔ میوه ها را با دندان جدا نکنند (هستهٔ میوه ها با چاقو جدا شود ).

چند نکته دیگر :

• پس از چسباندن براکت ها ( نگین های ارتودنسی ) لازم است که بیمار تا سه روز، به خصوص ۲۴ ساعت اول، از خوراکی هایی که دارای رنگ زیاد هستند اجتناب کند تا دندان هایش رنگ نگیرند( مثل چای ، قهوه ، نوشابه ، سبزیجات ، کاکائو ، آب هویج ، سس کچاپ و …) .
• در طول دوره درمان ، ممکن است زخم هایی توسط براکت ها بر روی لب و گونه ایجاد شود که در این صورت لازم است بیمار بهداشت دهان خود را به طور کامل رعایت کند (مسواک و نخ مرتب)، دهان را با آب نمک رقیق شستشو دهد و روی براکتی که موجب زخم شده را با موم هایی که متخصص ارتودنسی در اختیارش قرار داده بپوشاند تا در زمان ویزیت، این مشکل توسط ارتودنتیست بررسی شود. در صورتی که موم ارتودنسی در اختیار بیمار نبود، می تواند از پنبه یا آدامس به جای آن استفاده نماید .
• جدا شدن براکت میتواند موجب برگشت بی نظمی دندان ها و طولانی شدن درمان گردد ولی الزاما تمام موارد کنده شدن براکت، جزء موقعیت های اورژانس ارتودنسی محسوب نمی شوند. اگر براکت آسیب دید یا شل شد، به متخصص ارتودنسی خود اطلاع دهید تا در صورت لزوم ، وقت خارج از نوبت برای شما در نظر گرفته شود. در صورتی که براکت یا تیوب آخرین دندان جدا شده و انتهای آزاد سیم باعث آزردگی مخاط دهانتان می شود و دسترسی سریع به ارتودنتیست امکانپذیر نیست، میتوانید بوسیلهٔ ناخن گیر و با احتیاط ، انتهای آزاد سیم را قطع کنید و یا به کمک پاک کن مداد ، انتهای آزاد سیم را در جهت دور از مخاط خم کنید و با رعایت بهداشت و استفاده از دهان شویهٔ ضدعفونی کنندهٔ فاقد الکل یا آب نمک رقیق، از ایجاد التهاب در مخاط دهان جلوگیری کنید.