بایگانی‌های بهترین دندانپزشک - دکتر سیدحامد محمودهاشمی

نقش الاستیک یا کش ها در ارتودنسی

یکی از ابزارهای ساده ولی مهم و پر کاربرد در ارتودنسی ، کشها یا الاستیکها هستند . الاستیکهای ارتودنسی عمدتا از جنس لاتکس هستند . در صورتیکه بیمار نسبت به لاتکس حساسیت داشته باشد لازم است که متخصص ارتودنسی خوب  را مطلع نماید تا از الاستیکهای وینیل استفاده شود که عملکردی مشابه لاتکسها دارند.

الاستیکها به شکلهای مختلفی در ارتودنسی استفاده میشوند که عبارتند از :

۱- او رینگ(o ring)
۲-چین (chain)
۳-ترد (thread)
۴- کشهای بین فکی (intermaxillary elastics)

۱-او رینگ (o ring)
او رینگ ها حلقه های کوچک لاستیکی هستند که بر روی براکتها (نگینهای روی دندانها) قرار میگیرند و وظیفهٔ آنها نگهداری سیم در داخل براکت است . اورینگها در رنگهای مختلف مثل نقره ای ، سبز ، آبی ، قرمز و سایر رنگها و یا بی رنگ (شفاف) استفاده میشوند . بعضی از انواع اورینگ شبرنگ هستند و در تاریکی قابل مشاهده اند .

۲– چین (chain)
چین ها یا زنجیرهای لاستیکی ، برای بستن فضاها و حرکت دادن دندانها در درون یک قوس دندانی بکار میروند و مانند او رینگ ها ، میتوانند به رنگهای مختلف باشند .

۳- ترد (thread)
ترد به شکل یک رشته کش نازک است که دو سر آزاد آن به هم گره زده میشود و مانند چین برای بستن فضاها و حرکت دادن دندانها در درون یک قوس دندانی بکار میرود . تردها معمولا به رنگ نقره ای یا شفاف هستند .

۴- کشهای بین فکی(intermaxillary latexes)
یکی از مواردی که همکاری بیمار نقش مهمی در پیشرفت روند درمان ارتودنسی دارد ، استفاده از کشهای بین فکی است . از آنجائیکه اتصال این کشها توسط خود بیمار انجام میشود ، اعمال نیرو توسط آنها و کسب نتیجه ، کاملا وابسته به همکاری بیمار است .
این کشها از دندانهای فک بالا به دندانهای فک پائین انداخته میشود و بسته به نوع حرکت مورد نظر ، به شکلهای مختلف به دندانها متصل میشوند . کشهای بین فکی قادرند دندانهای بالا و پائین را در سه جهت فضا( عقب و جلو – عمودی – داخل و خارج )نسبت به هم حرکت دهند و از آنها جهت تنظیمات مختلف دندانهای فکین ؛ از جمله ، جهت تنظیم خط وسط دندانی فک بالا و پائین نسبت به هم استفاده میشود .
پس از آنگه توسط متخصص ارتودنسی ، نحوهٔ انداختن این کشها به بیمار آموزش داده شد ، لازم است که بیمار مطابق زمان توصیه شده از آنها استفاده نماید .
بسته به هدف مورد نظر ، استفاده از کشهای بین فکی از نظر زمانی به دو صورت تمام وقت و یا پاره وقت صورت میگیرد .

در صورتیکه هدف از استفاده از کشهای بین فکی ، حرکت دادن دندانهای فکین باشد ، لازم است که این کشها بصورت شبانه روزی و تمام وقت استفاده شوند و بیمار فقط موقع غذا خوردن ، مسواک و نخ دندان ، آنها را از دهان خارج کند. ممکن است که در ابتدای انداختن کشها ، بیمار مقداری درد در دندانها حس کند ولی با استفادهٔ تمام وقت ، این درد برطرف خواهد شد .در این موارد، در صورتیکه کشها بصورت مداوم و تمام وقت استفاده نشوند ، و بیمار فقط شبها و بصورت پاره وقت از کشها استفاده نماید ، نه تنها حرکتهای صورت گرفته در شب ، در طی روز برگشت خواهد نمود ، بلکه در هربار استفاده ، بیمار مجددا احساس درد خواهد داشت . افزایش خودسرانهٔ نیروی کش توسط بیمار ، مثلا انداختن دو کش به جای یک کش ، نه تنها سرعت حرکت را افزایش نمیدهد و جبران کمبود زمان استفاده را نمیکند ، بلکه میتواند مخرب هم باشد و به دندانها آسیب برساند .

گاهی هدف از استفاده از کشهای بین فکی ، حرکت دادن دندانها نیست ، بلکه صرفا برای حفظ موقعیت دندانها از آنها استفاده میشود . در این موارد مدت زمان استفاده کمتر است و بیمار بصورت پاره وقت ، مثلا موقع خواب از آنها استفاده میکند .

کشهای بین فکی به شکل حلقه های لاستیکی با اندازه های متفاوت و ضخامتهای مختلف و معمولا شفاف هستند ولی انواع رنگی آن هم وجود دارد . از آنجا که بر اثر استفاده ، کشسانی الاستیکها به مرور کاهش میابد ، لازم است که حداقل روزی یکبار توسط بیمار تعویض شوند . متخصص ارتودنسی سایز و ضخامت الاستیک مناسب برای بیمار را تعیین میکند و بستهٔ حاوی الاستیک را در اختیار بیمار قرار میدهد . برای تعویض الاستیکهای بین فکی در ابتدای استفاده ، میتوان از پنس ، موچین تمیز و یا قلابهایی که در بعضی از بسته های لاتکس وجود دارد استفاده کرد ، ولی به مرور و با کسب مهارت ، معمولا بیمار میتواند با دست و بدون وسیلهٔ خاصی کشها را بیندازد . لازم است که بیمار همیشه یک بسته الاستیک همراه داشته باشد ، تا در صورت لزوم از کش جدید استفاده کند.

مقالات مرتبط:

کشیدن دندان در ارتودنسی

بهترین سن ارتودنسی دندان

ارتودنسی اطفال

کشیدن دندان در ارتودنسی

یکی از مسائل بسیار مهم که در مورد بیماران ارتودنسی مطرح می شود، لزوم کشیدن دندان می باشد. گرچه متخصصین ارتودنسی عموما سعی دارند که در حد ممکن از کشیدن دندان اجتناب کنند، ولی در هر دو دوره دندانی شیری و یا دائمی ممکن است که در صورت ضرورت و با در نظر گرفتن یک سری از فاکتورها از بیمار دندان کشیده شود .

کشیدن دندان شیری

نگهداری و مراقبت از دندان های شیری اهمیت فوق العاده ای دارد، زیرا نه تنها زیبایی کودک را تأمین می کند و در جویدن غذا مؤثر است بلکه فضای رویش دندان های دائمی را حفظ می کند. در صورتی که دندان شیری بدلیل پوسیدگی، زودتر از موقع از دست برود، باید بوسیله دستگاه های فضانگهدار، فضای آن حفظ شود تا دندان دائمی زیر آن در هنگام رویش با کمبود فضا مواجه نشود.

با این حال در چند مورد بنا به تشخیص متخصص ارتودنسی ضروری است که دندان های شیری سالم، خارج شوند که عبارتند از :

۱- کمبود فضای شدید در دندان های دائمی رویش نیافته

در صورت مشاهده کمبود فضای شدید در عکس رادیولوژی در دندان های دائمی رویش نیافته (۱۰ میلیمتر یا بیشتر)، ابتدا به صورت سریالی، بعضی از دندان های شیری کشیده می شوند به گونه ای که رویش دندان آسیای کوچک اول دائمی تسریع شود و پس از آنکه این دندان رویش کرد، دندان دائمی مذکور کشیده می شود تا فضا برای رویش سایر دندان های دائمی تأمین شود.

۲-انحراف دندان دائمی رویش نیافته از مسیر رویشی صحیح

در این حالت، که بیشتر در مورد دندان نیش دائمی فک بالا مشاهده می شود، در صورتی که به موقع تشخیص داده شود و در عکس رادیولوژی مشاهده شود که دندان دائمی، در حال انحراف از مسیر رویشی صحیح است، در بسیاری از موارد می توان با کشیدن دندان شیری، دندان دائمی را به مسیر رویشی صحیح هدایت کرد، و از نهفتگی آن جلوگیری نمود.

۳-ممانعت دندان شیری از قرارگیری دندان دائمی رویش یافته در موقعیت صحیح-

با خارج کردن دندان شیری در این موارد، به اصلاح خود به خود موقعیت دندان دائمی کمک می شود.

۴- ممانعت دندان شیری از رویش به موقع دندان دائمی

در بعضی از موارد، در عکس رادیولوژی مشاهده می شود که زمان رویش دندان دائمی فرارسیده ولی دندان شیری مانع رویش آن است، که در این موارد با کشیدن دندان شیری، امکان رویش فراهم می شود.

کشیدن دندان دائمی

در مواردی که برای رفع بی نظمی، دندان دائمی کشیده می شود، فضای حاصل از کشیدن دندان به طور کامل بسته می شود و نگرانی از باقی ماندن این فضا، موردی ندارد.

از آنجا که دندان ها قسمتی از اسکلت بدن و بخشی از سیستم جونده بدن انسان هستند سعی می شود که تا حد ممکن از کشیدن دندان اجتناب شود، ولی در برخی موارد، کشیدن دندان دائمی ضرورت پیدا می کند که عبارتند از :

۱-کمبود فضا و بی نظمی شدید دندان ها

اگر بی نظمی در حدی باشد که با روش های گسترش قوس دندانی، امکان تأمین فضا وجود نداشته باشد، فضای مورد نیاز برای رفع بی نظمی، از طریق کشیدن دندان (معمولا آسیاهای کوچک اول یا دندان های شماره چهار) تأمین می شود .

۲-بیرون زدگی بیش از حد دندان های قدامی

در صورتی که زوایای دندانی در عکس رادیولوژی، و برجستگی لب ها در معاینه کلینیکی، نشان دهنده آن باشد که دندان های قدامی بیش از حد، بیرون زده هستند، با استفاده از فضای حاصل از کشیدن دندان (معمولا آسیاهای کوچک اول یا دندان های شماره چهار)، بیرون زدگی دندان های قدامی اصلاح می شود .

۳-عدم تناسب بین سایز دندان های قدامی فک بالا و پائین

در این حالت ممکن است که برای ایجاد تناسب، یکی از ثنایاهای پائین (دندان شماره یک یا دو ) کشیده شود.

۴-جلو یا عقب بودن فک بالا و پائین نسبت به هم

در مواردی که جلو بودن فک پائین در حد خفیف باشد و یا مواردی که جلو بودن فک بالا در حد خفیف تا متوسط باشد (شدید نباشد) و بیمار تمایل به انجام جراحی فک نداشته باشد، می توان با کشیدن دندان، جلو یا عقب بودن فکین نسبت به هم را استتار کرد.

۵- دندان های عقل نامناسب

بعضی از بیماران اظهار می کنند که دندان های مرتبی داشته اند و همزمان با رویش دندان های عقل، دندان هایشان دچار بی نظمی شده است. باید توجه داشت که هرچند، ممکن است رویش دندان های عقل، همراه باشد با احساس فشار، و هرچند‌ که ممکن است بعضی از دندان های عقل به دندان مجاورشان آسیب بزنند‌، ولی دندان های عقل، عامل ایجاد بی نظمی های دیررس نیستند. عامل ایجاد بی نظمی های دیررس، رشد دیررسی است که در فکین به خصوص فک پائین اتفاق می افتد و این رشد همزمان است با رویش دندان های عقل؛ بنابراین کشیدن دندان عقل، صرفا برای جلوگیری از بی نظمی توصیه نمی شود و کشیدن این دندان گارانتی بر عدم ایجاد بی نظمی نیست. بسیاری از افرادی که دندان های عقل را قبلا کشیده اند و یا بصورت مادرزادی دندان عقل ندارند هم دچار بی نظمی های دیررس می شوند. بنابراین توصیه می شود که صرفا دندان های عقل نامناسب خارج شوند؛ یعنی دندان های عقلی که فضای کافی برای رویش ندارند، تماس مناسبی با دندان مقابل ندارند و به درد جویدن نمی خورند .

مقالات مرتبط :

بهداشت دهان و دندان در ارتودنسی

ارتودنسی متحرک

ارتودنسی اطفال